منشأ مناظره های ادبی ( ایران باستان و میانرودان)

ادب فارسی که بر دو سبک خراسانی ( شرقی ) و عراقی ( غربی ) یا جبالی منقسم است ، اشکال یا انواع آنها صبغه اقلیمی دارد ، که از جمله طرز یا شیوه «مناظره » متعلق به ادب مادستانی یا غربی است . منظومه پهلوی اشکانی درخت آسوریک که یک مناظره ادبی است ، خود متأثر از شیوه ها یا طرز و سبک «مناظره »های ادبی سومری باستان و بابلی است؛ قومی که از نواحی شمالی ایران زمین به جنوب میانرودان (عراق کنونی ) کوچیدند ، و تمدن پر آوازه سومری یا بابلی قدیم را پدید آوردند . بیش از هفت منظومه ، هم به طرز مناظره های حکمی – ادبی از زبان سومری بر جای مانده است ، و چنین سنّت ادبی بعدها نیز در متون اکدی و بابلی جدید و آشوری ادامه یافت ، چنان که هم از مجاری مزبور به ادب پهلوی و از این طریق هم به ادب عربی و فارسی رسید ، که از جمله اولین مناظرات در زبان عربی می توان شماری از آثار جاحظ بصری ( سده سوم ) و در فارسی هم منظومه های اسدی طوسی (سده پنجم ) را یاد کرد .